واکسیناسیون چیست؟به روش ساده،امن و موثر برای حفاظت از افراد در برابر بیماری،قبل از ابتلا به آن،واکسیناسیون می گویند.در این روش از مکانیزم های دفاعی طبیعی بدن برای ایجاد مقاومت در برابر یک عفونت خاص و تقویت سیستم ایمنی بدن استفاده می شود.واکسن سیستم ایمنی بدن فرد را درست مانند زمانی که بدن در برابر بیماری قرار می گیرد،به تولید آنتی بادی وادار می سازد.

اما از آن جایی که واکسن فقط حاوی گونه های مرده و یا ضعیف شده ی میکروب هایی مانند ویروس ها و یا باکتری ها می باشد،باعث ایجاد بیماری نمی شود یا فرد را در معرض خطر عوارض آن قرار نمی دهد.بیشتر واکسن ها به صورت تزریق در بدن استفاده می شوند اما انواعی هم از طریق دهان یا اسپری در بینی مورد استفاده قرار می گیرند.واکسیناسیون راهی مناسب برای ایمن سازی بدن می باشد.

عملکرد واکسن ها:

واکسن با مکانیزم طبیعی بدن در ایجاد مصونیت همکاری می کند و خطر ابتلا به بیماری را کاهش می دهد.سیستم ایمنی پس از دریافت واکسن واکنش نشان می دهد:

-میکروب مزاحم مانند ویروس ها را تشخیص می دهد.

-آنتی بادی تولید می کند(به پروتئینی که به طور طبیعی توسط سیستم ایمنی تولید می شود و با بیماری مقابله می کند ،آنتی بادی می گویند.)

-بیماری و روش مبارزه با آن در سیستم ایمنی ثبت می شود به طوری که اگر بعدا در معرض میکروب قرار گیرد ، سیستم ایمنی مجددا قبل از این که بیمار شوید،سریعا آن را از بین می برد.

بنابراین واکسن روشی ایمن و هوشمندانه برای ایجاد واکنش ایمنی بدن،بدون ابتلا به بیماری است.

سیستم ایمنی طوری طراحی شده که عوامل بیماری زا را به خاطر بیاورد.به محض این که در معرض یک یا چند دوز از واکسن قرار بگیرید،معمولا تا چند سال،چند دهه یا حتی تا آخر عمر در برابر بیماری ایمن خواهید ماند.

واکسن چگونه در افراد و جوامع مصونیت ایجاد میکند؟

واکسن به مکانیزم طبیعی بدن آموزش می دهد و آن را آماده می کند تا ویروس و باکتری را بشناسد و با آن مقابله کند.اگر بدن در آینده در معرض پاتوژن های بیماری زا قرار بگیرد،به سرعت آماده از بین بردن آن ها خواهد بود که مانع از بروز بیماری خواهد شد.

اگر فرد با دریافت واکسن در برابر بیماری مصون شود،خطر ابتلا کاهش پیدا می کند.بنابراین احتمال انتقال بیماری نیز بسیار پایین می آید.هر چه تعداد افراد بیشتری از جامعه واکسینه شوند،افراد کمتری در برابر بیماری آسیب پذیر خواهند بود و احتمال انتقال بیماری از فردی به فرد دیگر کاهش پیدا خواهد کرد.

چرا باید واکسن زد؟

بدون واکسن ما در معرض خطر بیماری و ناتوانی جدی ناشی از بیماری هایی مانند سرخک،مننژیت،ذات الریه،کزاز و فلج اطفال هستیم.بسیاری از این بیماری ها مرگبار هستند.به گفته ی سازمان جهانی بهداشت،واکسن سالانه جان دو تا سه میلیون نفر را نجات می دهد.

اگر چه بعضی از بیماری ها دیگر شایع نیستند،میکروب هایی که باعث بروز این دسته از بیماری ها می شوند ،هنوز در برخی نقاط جهان وجود دارند.امروزه بیماری های مسری به سرعت و سادگی از مرز ها عبور می کنند و باعث ابتلای افرادی که مصونیت ندارند می شوند.

محافظت از خود و دیگران دو دلیل اصلی برای تزریق واکسن است.از آن جایی که همه ی افراد از جمله نوزادان نمی توانند واکسن بزنند،سایر افراد موظف به دریافت واکسن هستند تا از امنیت این دسته از افراد اطمینان حاصل شود.

واکسن در برابر چه بیماری هایی مصونیت ایجاد میکند؟

انواعی از بیماری ها قابل پیشگیری اند:

-سرطان دهانه رحم -سیاه سرفه

-وبا -ذات الریه

-دیفتری -فلج اطفال

-هپاتیت -هاری

-آنفولانزا -روتاویروس

-آنسفالیت ژاپنی -سرخچه

-سرخک -کزاز

-اوریون -حصبه

-مننژیت تب زرد

-آبله مرغان

ممکن است در کشور شما به همه ی این واکسن ها احتیاج نباشد.بعضی از واکسن ها فقط قبل از سفر،در مناطق خطرناک یا به افرادی که به شغل های خطرناک مشغول اند، زده می شود.

چه زمان باید واکسن بزنیم؟

واکسن در تمام طول عمر و در سنین مخطلف ،از تولد تا کودکی،ب عنوان نوجوان و سالمند،از ما محافظت می کند.در بسیاری از کشور ها سابقه ی واکسیناسیون افراد در کارت واکسن ثبت می شود.اغلب،نوزادان و کودکان کم سن در معرض خطر بیماری هستند زیرا سیستم ایمنی آن ها هنوز کاملا شکل نگرفته و بدن توانایی کافی برای مقابله با بیماری را ندارند.

چه کسانی می توانند واکسن بزنند؟

تقریبا همه می توانند واکسن بزنند اما بعضی از افراد به دلیل بعضی از بیماری ها نباید برخی از واکسن های خاص را دریافت نمایند یا باید قبل از تزریق واکسن صبر کنند.مانند:

-بیماری های مزمن یا روش های درمان که روی سیستم ایمنی تاثیر می گذارد.

-آلرژی شدید و مرگبار به مواد اولیه ی واکسن که بسیار نادر می باشد.

-بیماری شدید و تب بالا در روز تزریق واکسن.

آیا زدن واکسن بی خطر می باشد؟

واکسن بی خطر است و عوارض ناشی از آن معمولا خفیف و موقتی است(مانند تب خفیف یا گرفتگی بازو).احتمال عوارض جدی تر وجود دارد اما نادر است.

نوزادان و کودکان:

ایمن سازی برای نوزادان در طول سال اول زندگی شان هنگامی ک خطر بیماری های مسری (عفونی) بسیار جدی می باشد ارائه می گردد.

نوزادان یک سری آنتی بادی های طبیعی که از طریق جفت در طول حاملگی به بدن او وارد می شود را داراست اما این ایمنی بعد از حدود شش ماهگی از بین می رود.

نوزادان زودرس باید به طور مرتب بعد از تولد واکسینه شوند زیرا اگر به عفونت مبتلا گردند ،در معرض خطر بیماری جدی قرار می گیرند.

برنامه ایمن سازی همگانی کودکان:

نوع واکسن و توضیحات سن

ب ث ژ،فلج اطفال،هپاتیت ب از بدو تولد

زیر یکسال مقدار واکسن ب ث ژ نصف دوز بالغین میباشد. 1.5ماهگی

سه گانه،فلج اطفال،هپاتیت ب 2ماهگی

سه گانه و فلج اطفال 4ماهگی

سه گانه،فلج اطفال،هپاتیت ب 6ماهگی

سرخک،سرخچه،اوریون(MMR) 12ماهگی

سه گانه و فلج اطفال 18ماهگی

MMR،سه گانه،فلج اطفال،سرخک،سرخچه و اوریون 4_6سالگی

دوگانه ویژه بزرگسالان 14_16سالگی

نکته:واکسن دوگانه بزرگسالان هر 10سال یکبار تزریق می شود.

عوارض واکسیناسیون:

ایمن سازی دارای میزان کمی اثرات جانبی می باشد مثلا مقدار کمی تورم در اطراف محل تزریق ویا کمی تب ملایم،اگر فرزند شما واکنش خاصی به دوز های اولیه داشت،به پزشک خود بگویید تا اون بتواند شما را در مورد دوز های بعدی راهنمایی کند.

اثرات جانبی جدی ایمن سازی،مثلا ارتباط با بیماری های طولانی مدت مانند بیماری کرون(Crohn)تا کنون ثابت نشده اند.تحقیقات نشان داده اند ک خطر ایمن سازی برای کودکان عادی بسیار کمتر از خطر بیماری هایی هستند که در برابر آن ها ایمنی به دست می آورند.